Trong những năm gần đây, cụm từ “máy bay không người lái” - UAV đã được nhắc đến nhiều hơn. Thực hư của vấn đề này thế nào chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn TS. Nguyễn Trọng Tĩnh - Viện trưởng Viện Vật lý ứng dụng và Thiết bị khoa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
TS Nguyễn Trọng Tĩnh (ngoài cùng bên phải) đang giới thiệu mẫu máy bay không người lái với Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tại Techmart 2015.
PV: Năm 2015 trong triển lãm Techmart có trưng bày mẫu máy bay không người lái của Viện Hàn lâm, thực ra nó như thế nào, thưa ông?
TS Nguyễn Trọng Tĩnh: Ở Techmart Việt Nam năm 2015, Viện Vật lý Ứng dụng và Thiết bị khoa học của Viện Hàn lâm KHCN VN đã cho ra mắt mẫu sản phẩm máy bay không người lái có tính chuyên nghiệp cao và hoạt động hoàn toàn tự động. Máy bay có bán kính hoạt động 50km với độ trần bay 3km, được trang bị các thiết bị quan trắc chuyên nghiệp để có thể ứng dụng cho các nghiên cứu khoa học từ trên không.
Sản phẩm này là kết quả của sự hợp tác và chuyển giao công nghệ giữa Viện Hàn lâm KHCN VN và Viện Hàn lâm Khoa học Belarus. Đồng thời đây cũng là sản phẩm của đề tài độc lập của Viện Hàn lâm KHCN VN. Sau gần 3 năm thực hiện tại Viện Hàn lâm từ năm 2013, chúng tôi đã sản xuất hoàn toàn được hệ thống máy bay không người lái trên cơ sở hợp tác thiết kế và chuyển giao công nghệ chế tạo với Viện Hàn lâm Khoa học Belarus.
Thưa ông, các thiết bị bay không người lái với các mức độ tự động khác nhau đã, đang được sử dụng và tiềm năng cho công nghệ mới là khá rõ ràng. Ông có thể cho biết nó được ứng dụng cụ thể trong những lĩnh vực nào và cách thức cũng như hiệu quả ra sao?
- Máy bay không người lái, robot bay (flying robot) là giải pháp công nghệ tự động liên quan đến thiết bị bay. Với những thành tựu mới nhất về công nghệ robot , những thiết bị tự động dạng này ngày càng phong phú, đa dạng và đầy tiềm năng ứng dụng. Những thông tin hàng ngày luôn nhắc đến máy bay không người lái như một điều kỳ diệu mang đến cho con người những khả năng ứng dụng mà trước đó chưa từng biết đến
Những ứng dụng của máy bay không người lái ấn tượng nhất trên phương tiện thông tin đại chúng liên quan đến chiến tranh, chúng như những vũ khí thần bí, răn đe có sức nặng đối với đối phương.
Đối với nghiên cứu khoa học, những robot bay cho phép tiếp cận đến những vị trí khó khăn, nguy hiểm cho con người để tiến hành công việc nghiên cứu. Những thông tin khoa học thu được từ trên không xuống mặt đất với độ phủ rộng và phân giải cao cho phép tiến hành các nghiên cứu mà trước đó phải chi phí rất tốn kém để thực hiện.
Lĩnh vực giải trí, camera bay mang lại cho cho con người những thước phim, hình ảnh đầy ấn tượng về mặt đất.
Về truyền thông, hãng Google tham vọng phủ sóng Internet toàn cầu nhờ vào hệ thống máy bay không người lái bay liên tục thời gian dài trên không trung. Lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp và môi trường, cũng không nằm ngoài ứng dụng tiềm năng của robot bay.
Những ứng dụng rất phong phú và mở rộng theo sự phát triển của khả năng đáp ứng của công nghệ và nhu cầu thực tế. Có thể kể đến một số lĩnh vực như: Vũ khí tấn công, thiết bị trinh sát, giám sát biên giới, biển và trật tự xã hội, an ninh và quốc phòng. Quan trắc (quan sát và đo đạc) trên không cho các lĩnh vực môi trường, năng lượng, giao thông, nông, lâm, ngư nghiệp ở các địa điểm khó tiếp cận, nguy hiểm với con người và trường hợp khẩn cấp. Bên cạnh đó còn có thể can thiệp vào các công việc nông nghiệp, ngư nghiệp hay cứu hộ cứu nạn.
Tại Viện Hàn lâm KHCN VN, một số đơn vị như Viện Công nghệ vũ trụ, Viện Vật lý địa cầu, Viện địa lý tài nguyên, Viện địa lý, viện địa chất và địa lý biển, Viện sinh thái và tài nguyên sinh vật… hoàn toàn có thể ứng dụng và sử dụng sản phẩm của chúng tôi. Và một số đơn vị bên ngoài có thể ứng dụng trong dân sự và quốc phòng và an ninh.
Ông có thể cho biết về sự đột phá của đề tài nghiên cứu này?
- Sự tham gia của Viện Hàn lâm KHCN VN là khẳng định quyết tâm của một trung tâm nghiên cứu khoa học hàng đầu như Viện Hàn lâm không bỏ qua lĩnh vực công nghệ cao có nhiều tiềm năng ứng dụng là máy bay không người lái, nó cũng thể hiện quyết tâm của Viện Hàn lâm KHCN VN đi đầu trong lĩnh vực công nghệ cao.
Cùng với hệ thống vệ tinh VN RedSat và vệ tinh radar đang hợp tác với Nhật bản – là những hệ thống quan sát mặt đất hiện có của Viện Hàn lâm, máy bay không người lái sẽ bổ sung phủ vùng không gian từ vài trăm mét đến vài km, đồng thời khẳng định vị thế hàng đầu về nghiên cứu không gian của Viện Hàn lâm KHCN VN. Sự khác biệt ở đây là cách tiếp cận làm thế nào để hiện thực hóa việc chế tạo và ứng dụng máy bay không người lái, tích lũy và xây dựng nền tảng khoa học và kỹ thuật để tự chủ và tiếp tục phát triển lĩnh vực công nghệ cao này.
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu chế tạo máy bay không người lái đã có những thành công bước đầu, Viện Vật lý Ứng dụng và Thiết bị khoa học có hướng đi nào trong việc phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội và góp phần bảo vệ an ninh Tổ quốc?
- Bước đầu chúng tôi đã hiện thực được việc chế tạo hệ thống máy bay không ngưới lái cánh bằng như đã giới thiệu ở Techmart Việt Nam 2015. Đã tích lũy được kiến thức và kinh nghiệm cho giai đoạn hai là tự chủ thiết kế chế tạo loại máy bay không người lái Việt Nam. Chúng tôi đã khởi động dự án chế tạo máy bay trực thăng không người lái. Những tiềm năng ứng dụng của loại máy bay này đang rất được quan tâm đối với những ứng dụng dân sự cũng như đối với quốc phòng - an ninh. Là đơn vị nghiên cứu, đương nhiên chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu về công nghệ máy bay không người lái để bắt kịp cùng sự phát triển của thế giới trong lĩnh vực công nghệ cao này.
Trân trọng cảm ơn ông!
